استعدادیابی

Camping_

مرکز استعدادیابی کودک و نوجوان

تلنت کلینیک

درمجموعه استعدادیابی کودک و نوجوان تلاش بر این است که توانایی برجسته کودک و نوجوان شناسایی شود.

این اتفاق با انجام انواع تست‌ها صورت می‌گیرد.

علاوه بر استعداد یابی کودک یا نوجوان شما، راه‌هایی برای پرورش و ظهور آن‌ها هم به شما پیشنهاد می‌شود.

به عنوان مثال؛ شما به عنوان پدر و مادر خواهید فهمید که چه آموزش پیشرفته‌ای برای فرزندتان به او کمک می‌کند.

علاوه براین، مشاوره‌هایی به شما برای انتخاب مهد کودک تا پیش دبستانی و مدرسه، نوع آموزش و حتی نوع رفتار با کودکانتان صورت می‌گیرد که روند رشد و پیشرفت فرزندتان را تسریع و بدون دردسر می‌کند.

زمان را برای کشف استعداد کودک خود از دست ندهید.

تلنت کلینیک

درمجموعه استعدادیابی کودک و نوجوان تلاش بر این است که توانایی برجسته کودک و نوجوان شناسایی شود.

این اتفاق با انجام انواع تست‌ها صورت می‌گیرد.

علاوه بر استعداد یابی کودک یا نوجوان شما، راه‌هایی برای پرورش و ظهور آن‌ها هم به شما پیشنهاد می‌شود.

به عنوان مثال؛ شما به عنوان پدر و مادر خواهید فهمید که چه آموزش پیشرفته‌ای برای فرزندتان به او کمک می‌کند.

زمان را برای کشف استعداد کودک خود از دست ندهید.

استعداد چیست؟

استعداد چیست و معنی استعداد یعنی چه؟ بسیاری واژه استعداد را با هوش، خلاقیت، مهارت، علاقه، دانش و توانمندی مترادف می‌دانند.

برای مثال به فردی که در مدرسه یا دانشگاه نمرات خوبی می‌گیرد را با استعداد و به فردی که وضعیت درسی خوبی ندارد یا به درس خواندن بی علاقه است را بی استعداد می‌نامند.

استعداد توانایی طبیعی استثنایی به ویژه در یک فعالیت خاص است در واقع در بیشتر مواقع توانایی است که بدون آموزش می‌آید، چیزی است که شما با آن متولد شده‌اید که اغلب با مهارت مقایسه می‌شود. استعداد میزان نسبی پیشرفت فرد در فعالیتی خاص است به زبان ساده تر استعداد یادگیری فعالیتی خاص با صرف زمان و انرژی کمتر است.

تاریخچه استعداد

کنجکاوی و تفکر پیرامون افراد تیز هوش و بااستعداد و سابقهی بسیار طولانی دارد و احتمالا به زمانی برمیگردد که برای اولین بار انسان علاقهمند شد به آنکه بداند چرا افراد با هم متفاوتند. در جوامع مختلف هر زمان افرادی بوده‌اند که از خود تواناییهایی و برجستگیهای خاصی نمایین ساخته و موجب برانگیختن حس کنجکاوی مردم شده و مورد شک یا نفرت و یا ترغیب و تشویش آنها بسته به چگونگی فرهنگ و خلق و خو و عقاید جوامع قرار میگیرند. بودند افرادی که با استعداد فراوان و نبوغ فوقالعاده خویش در طول زندگی توجه و تحسین همه را به خود جلب نموده و یا بدون توجه مردم زندگی کرده و گه گاه پس از مرگشان به نبوغ آنها پی در پی شده است.

استعداد در یونان باستان

در یونان قدیم افلاطون را عقیده بر آن بود که کودکان باهوش می بایست در سنین کوچک انتخاب شده و به آنها به طور اختصاصی علوم و فلسفه تعلیم داده میشود. او میگفت باید سر آمد این افراد برای فرمانروایی ایالات انتخاب گردند. افلاطون عقیده داشت که بقای دموکراسی یونان بستگی به توانایی آن کشور در آموزش و پرورش افراد با استعداد و برجسته خود جهت رهبری جامعه دارد. طرز تفکر آداب و رسوم و عقاید جوامع نقش موثری در شناسایی و تعلیم و تربیت کودکان سرآمد داشته است.

در یونان قدیم عقیدهی مردم بر آن بود که نبوغ و تیزهوشی یک هدیهی الهی است و دریچهای به علم لایتناهی که شخص را قادر میسازد به عمق حقیقت پی برده و مرگ و فنا را از زندگی دور کند. از طرفی دیگر در گذشتهی دور گروهی را عقیده و نظر بر این بوده که نبوغ یک حالت و احساس مخرب و انحرافی است و فقط به هنگام دیوانگی است که میتواند خلاقیت داشته باشد. همچنین برخی عقیده داشتند که نیروی خارق العاده ای ذهنی نشانه ای از بیماری بدنی است در همه حال وجود نظرات و عقاید متفاوت و متضاد پیرامون تیزهوشی حتی از زمانهای بسیار گذشته مورد توجه انسانها بوده اند.

بحث در اینکه آیا مردان و زنان قهرمان بوده اند که تاریخ را ساخته اند و یا اینکه تاریخ قهرمان پرور بوده است، سالها ادامه داشته و هنوز هم ادامه دارد. اما علیرغم اینکه جواب به این سوال کدام باشد یک چیز کاملا مشخص و روشن است که همواره توجه و علاقه به کارائی ها و خدمات اشخاص سرآمد و استثنائی در طول قرون گذشته بسیار عمیقتر و گستردهتر از توجه به مطالعات صرف تاریخ است.

مفهوم نبوغ و استعداد در تاریخ

مفهوم نبوغ و استعداد نیز همیشه نسبی بوده و در طول تاریخ در میان اقوام و جوامع مختلف با معنی نبوده است انسان همواره قادر به انجام کارهای فوقالعاده و کسب مهارتهای بی شماری بوده است اما اینکه کدام عمل و مهارت او ناشی از استعداد و نبوغ فوق العاده و کسب مهارتهایی بیشمار میباشد. منوط به قضاوت جامعه است که در آن زندگی کند. قضاوتهای جوامع در طول تاریخ همیشه در طول تاریخ همیشه در تغییر و تکامل بوده است بوده و ترغیب و تشویق از افراد سرامد دست خوش عقاید و تحولات گوناگونی بوده است.

مسیحیت:

به عنوان مثال بعد از ظهور مسیحیت و گرایشات مذهبی در جوامع غربی مردم غالبا افراد سرآمد و استثنائی را پیامبران و بعد رهبران مذهبی کشیش ها و کسانی میدانستند که از قدرت بیشتری در تفسیر روشن احکام الهی و چگونگی بهشت و دوزخ برخوردار بودند.

اسلام:

با ظهور اسلام در شرق و تبلیغ و تشویق از تحصیل در علوم و فنون مختلف نهضت تازهای در شرق و سپس به تدریج در غرب صورت گرفت در این دوران تاریخ شاهد نوابغ بزرگی در علوم ریاضی و پزشکی فلسفه و ادبیات و هنر میباشد. تشویق و حمایت اسلام از تحصیل بحدی که آن را عمری واجب و ضروری تلقی کرده فرصت مناسبی بود برای رشد استعداد و نبوغ افراد سرامد در رشتههای گوناگون و پایهگذاری تمدن بزرگ اسلامی.

رنسانس:

با آغاز دورهی رسانس در اروپا پذیرش مفهوم افلاطون نبوغ و تیزهوشی به تدریج موجب تحولات وسیعی در زمینههای مختلف فلسفی و علمی و صنعتی گردید نهضتی علیه ایستائی و تحجر فکری جامعه به وقوع پیوست و رهایی و آزادگی فکری افراد سرآمد ارمغانی بود که آنها میتوانستند در سایهی آن گستردهتر و فراتر از همیشه در محیط و جامعه بیندیشند. این نهضت باب تازهای را در تمدن و فرهنگ غرب گشود. در واقع از این دوران است که در غرب فکر پرورش استعدادهای درخشان به شکل پیوسته و سازنده نضج گرفته و تا حال ادامه یافته است.

یک نکته‌ی مهم

دراینجا اشاره به یک نکتهی ضروری به نظر میرسد و همانطور که بیشتر ذکر گردید همواره عقاید و نظرات منفی و مخالف نسبت به افراد سرآمد و نابغه وجود داشته است و هر گروه و جامعه ای دلایلی نیز بر عقاید مخالف خود داشته‌اند. از جمله اعتقاداتی که بویژه در دورهی رسانس و قرون اخیر رواج داشته است عقیدهای است که بر هم زدن وضع موجود و ابداع و خلاقییت را مشکوک و اهانت به ادب و رسوم و فرهنگ جامعه میداند.

از مسائل و مشکلاتی دیگر دیگر که در راه پیشرفت در رسیدگی و حمایت از کودکان تیزهوش وجود داشته است نظرات و عقاید کسانی بوده است که تیزهوشی و نبوغ را همراه با اختلافات روانی و حالات غیر عادی تلقی نمودهاند و اینکه آیا بین نبوغ و رفتار غیرعادی رابطهای وجود دارد خود موجب سالها بحث و تحقیق در این رابطه گشته است. تحقیقاتی که در دو قرن اخیر صورت گرفته است به ویژه تحقیقات ترمن و کاکس نشان داده است که هیچ گونه رابطهای بین تیزهوشی و غیرعادی بودن وجود ندارد. افراد سرآمد با دیگر افراد عادی تفاوتشان در درجهی اول میزان هوشی آنهاست نه در نوع انسان بودنشان. به وجهی که تفاوت هوشی آنها قابل اندازهگیری میباشد.

مطالعالات دقیق علمی پیرامون افراد با استعداد از حدود صد سال پیش آغاز شده و اولین بررسی و مطالعات علمی پیرامون هوش و استعداد در دوران داروین شکل گرفته است. مطالعات داروین دربارهی تنوع انواع منجر به بررسی ها و مطالعات مشابه در تفاوتهای افراد انسان توانایی فکری احساسات هیجانات و خصوصیات اجتماعی گردید.

انواع استعداد

يكي از ويژگي هاي منحصر به فرد انسان ها داشتن توانايي ذاتي و استعداد در يك زمينه خاص است. بر اساس تحقيقات دانشمندان هيچ كس بي استعداد نيست و هر كس در زمينه اي مستعد است. استعداد به معناي آمادگي ذاتي فرد است كه يادگيري را تسهيل و تسريع مي كند.

توفيق هر جامعه اي در گرو شناسايي ، هدايت و حمايت و بهره گيري بهينه از استعدادهاي آن جامعه است چرا كه مهمترين بخش نيروي انساني در هر جامعه اي استعدادهاي نهفته آن است. اصولاً اگر رشته و شغل آينده بر اساس استعداد واقعي و دروني فرد انتخاب شود مي تواند زمينه ساز پيشرفت و موفقيت وي در آينده باشد.

يكي از مهمترين راها هاي سنجش استعداد استفاده از آزمون هاي معتبر رواني است كه بايد در شرايط ويژه و زير نظر متخصص مربوطه انجام گيرد. بر اساس نظر روانشناسان خود فرد بهترين كسي است كه آگاه بر استعدادهاي دروني خويش است اما والدين و اطرافيان نيز مي توانند به ابعادي از استعدادهاي دروني هر فرد دست يابند كه مي توان از آنها بعنوان مشاور و يك نيروي كمكي در كشف استعدادها كمك گرفت. استعداد از ديدگاه هاي مختلف به انواع گوناگوني تقسيم مي شود كه بطور كلي مي توان موارد زير را نام برد :

1- استعداد علمي – آموزشي :

يا استعداد تحصيلي كه مهمترين معيارهاي سنجش آن مي توان نمرات سال هاي قبل از تحصيل در دانشگاه خصوصاً نمرات امتحان هاي نهايي فرد را نام برد.

2- استعدادهاي مكانيكي – صنعتي :

اين استعداد شامل فعاليت هايي نظير درك و روابط فضايي و حركت دست ها و انگشتان است. افرادي كه از اين نوع استعداد برخوردارند معمولاً كساني هستند كه قدرت خلاقه ي شگرفي در طراحي سيستم هاي علمي و صنعتي دارند.

3- استعداد هنري :

استعداد قبل آز آنكه به علم و دانش مربوط باشد به توان روحي و ذوق دروني شخص مرتبط است. هنرهاي هفتگانه همگي منشعب از اين استعداد قوي در وجود انسان بوده اند. اين استعداد معمولاً از اوايل دوران كودكي خود را به صورت هاي مختلف خصوصاً علاقه به هنرهاي تجسمي نشان مي دهد. افراد داراي اين نوع استعداد معمولاً روح لطيف تري نسبت به ديگران دارند و حساس تر هستند.

4- استعداد ادبي :

اين نوع از استعداد كه بيشتر در قالب استعداد هنري وجود دارد در نويسندگان و شاعران يافت مي شود و بيشتر به ذوق هنري در حيطه كلمات و فهم متون ادبي مربوط مي گردد.

5- استعداد كلامي :

اين نوع از استعداد كه بيشتر در معلمان ، نويسندگان و خبرنگاران وجود دارد با عواملي نظير قدرت درك و بيان مطالب و شيوه انتقال ارتباط پيدا مي كند.

راه های شناسایی استعداد

روشها و معیارهای شناسایی تیزهوشها و با استعدادها

بطورکلی دوروش کلی برای تشخیص تیزهوشان معمول است .

1- شناسایی آنان به وسیله آزمونهای میزان شده

2- شناساسی آنان از راه مشاهده معلم

شناسایی بر اساس آزمونهای میزان شده

الف- آزمونهای انفرادی هوش – هوش کلی را می سنجند مانند آزمون وکسلر ، استنفورد- بینه و لی تر

ب- آزمونهای گروهی هوش – هوش کلی را می سنجند و به صورت گروهی اجرا می شوند مانند آزمون هوش ریون

ج- آزمون های پیشرفت تحصیلی – میزان معلومات درسی دانش آموزان وچیرگی آنها سنجیده می شود که به صورت گروهی اجرا می شود .

د – آزمونهای آفرینندگی یا خلاقیت

به صورت فردی یا گروهی اجرا می شود و با آنها نیروی ابتکار نوآوری و خلاقیت فرد سنجیده می شود مانند آزمون خلاقیت تورنس

شناسایی دانش آموزان تیزهوش و با استعداد ،با استفاده از روش مشاهده :

راه های کشف استعداد

اصولاً تحقيقات قبل از دانشگاه پرورش دهنده استعداد علمي آموزشي است و در بسياري از مواقع ديگر ساير استعدادهاي فرد در ورطه فراموشي فرو مي افتد ليكن در جهت شناخت و كشف نوع استعداد در هر فرد راه هاي بسياري وجود دارد كه به چند نوع از آنها اشاره مي شود :

الف) رغبت در كار :

يكي از راه هاي كشف استعداد اين است كه فرد بررسي انجام دهد كه در چه كارهايي تمايل و رغبت بيشتري دارد. به عبارت ديگر از انجام دادن چه كارهايي احساس خستگي و ملالت كمتري بر انسان وارد مي شود. بعنوان مثال فردي كه تمايل فراواني به كار با ماشينهاي برقي و تعمير وسايل خانگي دارد و وقت بسياري را بدون خستگي و با رغبت بسيار زياد صرف اين گونه مورد مي كند استعداد مكانيكي – صنعتي او در سطح بالايي است يا اينكه فردي كه وقت فراواني را بدون خستگي به شعر خواندن و بررسي متون ادبي گذشتگان اختصاص مي دهد و تا كنون دهها بيت شعر سروده است استعداد ادبي شگرفي دارد همچنين است در مورد شخصي كه روزها و شب ها بي وقفه نقاشي مي كشد و بارها در مجامع هنري صاحب عناوين مهمي شده است نشان مي دهد كه استعداد هنري بالايي دارد.

ب) موفقيت هاي قبلي :

در نظام تعليم و تربيت ، موفقيت آن درجه از پيشرفت را گويند كه فرد به تناسب توانايي هاي خود به آن رسيده باشد. يكي از راههاي تعيين استعداد توجه به موفقيت هاي قبلي فرد است. بعنوان مثال شخصي كه در مسابقات سراسري و المپيادهاي علمي در رشته رياضيات موفق شده است استعداد فراواني در زمينه رياضيات دارد. كساني كه در مسابقات قرآني و يا نهج البلاغه جزو برگزيدگان جهاني قرار مي گيرند ، از استعداد فراواني در زمينه علوم ديني و معارف اسلامي برخوردارند.

ج) آزمون هاي روايي معتبر :

يكي ديگر از راههاي ارزيابي استعداد استفاده از آزمون ها زماني موثق و قابل استناد است كه آزمون براي جامعه مورد نظر استاندارد شده باشد و زير نظر يك روانشناس برجسته انجام شود. اين آزمونها انواع مختلفي دارند مي توان براي سنجش نوع استعداد خود توسط اين آزمونها به مركز مشاوره محل تحصيل خود يا مراكز علمي مشاوره كه بصورت دولتي و خصوصي و معتبر در سطح كشور فعاليت مي كنند مراجعه نمود.

د) سوابق تحصيلي :

نمرات درسي در بعضي از موارد بعنوان يك معيار نسبي ارزشيابي در سنجش استعداد مورد استفاده قرار مي گيرند.

بعنوان مثال فردي كه در كليه مقاطع تحصيلي داراي نمره بالايي در درس فيزيك بوده است و علاقه زيادي به اين درس دارد يقيناً استعداد علمي زيادي در اين زمينه دارد و در صورت ادامه تحصيل در رشته فيزيك در دانشگاه مي تواند موفقيت هاي فراواني را كسب كند. البته به علت اينكه سؤالات امتحان در اكثر موارد بر اساس اصول خاص تهيه سؤال طرح نمي شوند نتايج قابل استنادي بعنوان معيار ارزيابي ندارند. در امتحانات نهايي و سراسري سعي مي شود سؤالات علمي تر و اصولي تر طرح مي گردد. لذا نتايج اين امتحانات مي تواند بيشتر بيانگر استعداد فرد در حوزه مشخصي از علوم باشد.

نقش خانواده در استعداد فرزندان

امروزه درسایه تحقیقات گسترده مشخص شده است که تعامل وراثت و محیط چگونگی رشد هرانسانی را تعیین می کند به عبارت دیگر رفتار هر فردی تحت تاثیر ساختارهای ژنتیکی محیط قبل از تولد و ضمن تولد و محیط بعد از تولد است محیطی که درآن کودکان رشد می کنند همانند وراثت ژنتیکی بسیار پیچیده است خانواده اولین و مهمترین نهاد برای رشد و پرورش محسوب می شود مساله اصلی و بزرگترین کاستی و قصوری که می تواند متوجه والدین یک دانش اموز باهوش باشد آن نیست که خواسته هایش را نتوانند اجابت کنند بلکه این است که با سهل انگاری و ناشیگری های خود سطح فکر خانواده را پایین آورند.

شروع مراحل رشد و ترقی و اهمیت همراهی خانواده

برای اینکه یک شخص بتواند مراحل رشد و ترقی را طی کند، باید در ابتدا استعدادهای خود را بشناسد و در راه رسیدن به آن‌ها تلاش کند. متاسفانه بسیاری از افراد شناخت درستی از توانایی‌های فردی خود ندارند که به همین علت ضربه‌های مختلفی در زندگی خود می‌خورند. برای اینکه بتوانید استعداد خود را به درستی کشف کنید، باید خانواده نیز در کنار شما قرار بگیرد. اگر خانواده در همان دوران کودکی و نوجوانی استعداد شخص را کشف کنند، مسلماً فضای رشد و تعالی در بزرگسالی نیز برای فرد مهیا خواهد بود.

این در حالی است که متاسفانه بسیاری از خانواده‌ها توجه دقیقی به این موضوع ندارند. شکوفایی استعداد کودکان به میزان زیادی به خانواده ها ارتباط دارد. در واقع نحوه رفتار والدین در کودکی با بچه ها آینده آن ها را رقم می زند و در شکل گیری شخصیت و خواسته‌های آنان تاثیر بسیار زیادی دارد. امروزه استعدادیابی کودکان اهمیت بسیار زیادی دارد و والدین تمایل دارند فرزندانشان را را به گونه ای تربیت کنند که تحصیلات عالیه را ادامه دهند.

آموزش والدین از نحوه پرورش استعداد کودکان

نکته ای که وجود دارد این است که علاوه بر کودکان والدین نیز باید آموزش های لازم را ببینند زیرا در حقیقت والدین هستند که زمینه پرورش استعداد کودکان و خلاقیت آن ها را فراهم می سازند. آموزش های کودک و والدین باید بر اساس معیارهایی باشد، برخی از این عوامل را می توان ظرفیت سنی کودکان، شرایط خانوادگی کودکان، شیوه آموزشی و محتوای آموزش به کودکان در نظر گرفت. بنابراین می توان گفت در پرورش استعداد کودکان سه عامل خانواده، موسسه و ظرفیت خود کودک نقش اساسی دارند.

کشف استعداد در مدرسه

هدایت اموزش مدرسه در جهت تقویت استعداد دانش آموزان

دانش آموزان برخوردار از عملکرد بالا و با استعداد شامل کسانی می شوند که در هر یک از زمینه های زیر دارای موفقیتی مشهود یا توانایی بالقوه ای باشند:

توانایی ذهنی عام، استعداد تحصیلی خاص، تفکر سازنده یا خلاق، توانایی رهبری، هنرهای نمایشی-دیداری، توانایی روانی-حرکتی.

اهمیت مدرسه در کشف استعداد کودکان

مدرسه مهمترین صحنه برای تجربه های خارج از خانه کودک است. او در این صحنه نه تنها به کارگیری ابزارهای اساسی زندگی، مثل خواندن و ریاضی و … را می آموزد بلکه در زمینه نگرش ها و عادت های کاری نیز آموزش های بنیانی می بیند؛ نگر ها و عادت هایی که احتمالا تا پایان عمر دوام خواهند داشت. به این ترتیب، مدارس روی هم رفته کارآیی مناسبی به سود بیشتر دانش آموزان دارای توانمندی بالاتر از سطح متوسطه دارند اما اغلب در مورد آن دسته از دانش آموزانی که در طیف توانمندی در بالاترین و پایین ترین جایگاه قرار دارند، چندان موفق عمل نمیکند. والدنی کودکان مستعد اغلب گزارش می دهند که نظام اموزشی مدرسه در زندگی آنها منبع سرخوردگی است.

شناسایی دانش آموزان با استعداد کار ساده ای نیست. بسیاری از آنها مدرسه را به پایان می رسانند بدون آنکه شناسایی شوند و استعدادهایشان شکوفا گردد. متاسفانه معلم ها در کلاس درس نمی توانند این دانش آموزان را تشخیص دهند. برنامه شناسایی دانش آموزان بااستعداد در مدارس باید هم روش های عینی و هم روش های ذهنی را شامل شود.

امروزه در مدارس بیشتر برنامه های ویژه ی دانش آموزان با استعداد برای شناسایی آنها ترکیبی از آزمون های استعداد، ارزیابی های معلمان، معرفی نامه ها، نیمرخ های روانی حاصل از اجرای آزمون ها و کارنامه های تحصیلی استفاده می کنند. از این رو از مدارس انتظار می رود استعداد دانش آموزان را شناسایی کنند و در جهت پیشرفت و موفقیت آنها برنامه ریزی های لازم را انجام دهند و شرایط مناسبی را برای رسیدن به این اهداف مهیا سازند.

توصیه راهبرد های آموزشی در جهت کشف و پرورش استعداد دانش آموزان به معلمان:

سررفتن حوصله یکی از نشانه های رایج مربوط به دانش آموز با استعدادی است که در کلاس درس چالش نمیبیند.
گاهی عوض کردن سطح کلاس یا خود کلاس (مثلا از سطح عادی به پیشرفته) در جریان یک سال تحصیلی می تواند چالش کافی را برای دانش آموزان با استعداد ایجاد کند.
جهش تحصیلی یا سرعت بخشی به تحصیل، شاید بهترین گزینه موجود برای براوردن نیازهای تحصیلی دانش آموزان بسیار توانمند و با استعداد باشد.
پروژه های پژوهشی مستقل نقش بی نهایت مهمی در شناسایی استعداد و رشد و پیشرفت دانش آموزان دارای استعداد علمی ایفا می کند.
برپایی نمایشگاه های علمی در بین کلاس ها و نیز مدارس مختلف علاوه بر ایجاد صحنه رقابت، به پرورش استعدادهای دانش آموزان کمک می کند.

برای شناسایی و پرورش استعدادهای کودکان راهبردهای زیر به والدین توصیه می شود:

کودکان اغلب از سن پایین نسبت به موضوع خاصی علاقه نشان می دهند.
شما باید در جریان بازی های معمولی روزمره، میزان علاقه فرزندتان به فعالیت های مختلف را به دقت مشاهده کنید.
اگر احساس می کنید که در زمینه شناسایی استعدادهای خاص فرزندتان تخصصی ندارید، قوی دل باشید و سعی کنید در این زمینه از متخصص مربوطه کمک بگیرید.
زمانی که فرزندتان به موضوعی علاقه و کنجکاوی خاصی نشان می دهد، فعالیت هایی را در رابطه با آن موضوع برایش ترتیب دهید.
روی مهارت های زبانی و سواد فرزندتان سرمایه گذاری کنید تا علاقه او به علم تقویت شود.
به او کمک کنید اشخاصی را پیدا کند که علاقه مندی هایی همانند او دارند.
از او توقع موفقیت در زمینه استعدادش را داشته باشید.

روش هایی که مانع رشد استعداد ذاتی در کودکان می شود:

ایجاد وابستگی بیش از حد کودک به والدین
تشویق آنها در جهت مقایسه کردن خود با دیگران و شبیه شدن به افراد
با نادیده گرفتن سوالات پی در پی و چراها مانع پرسش آنها می شوید.
به آنها می آموزید که همیشه مراقب باشند و به هر نحوی از خطر کردن بپرهیزند.
در حین بازی به آنها یاد می دهید که خیلی مراقب باشند.
اسباب بازی زیادی در اختیار آنها می گذارید و زندگی شان را با وسایل بازی و تلویزیون پر می کنید.
این فرصت را برای آنها مهیا نمی کنید که هر زمان که احتیاج دارند، تنها باشند.

تاثیر عوامل در هوش و استعداد

هوش و استعداد، از بحث انگیزترین مفاهیم شناختی هستندکه تعاریف زیادی در مورد آن ارایه شده و چالش های زیادی هم در این حوزه وجود دارد. وکسلر هوش را به عنوان یک استعداد کلی شخصی برای درک جهان خود و برآورده ساختن انتظارات آن تعریف کرد.

پیاژه هوش را قدرت سازگاری فرد با محیط می داند.

گاردنر هوش را چند بعدی می داند و هفت نوع هوش را مطرح می کند. گیلفورد هوش را مرحله ای می داند که در آن سه مرحله عملیاتی محتوایی و فراورده ای دیده می شود که به مراتب قوی تر و پیچیده تر از نظریه های دیگر است.

با این حال بسیاری وازه هوش را از مهارت و استعداد و توانایی متمایز می کنند و معتقدند هوش همه این ها را در بر می گیرد اما از نگاه گشتالتی همه این سه مولفه با هم نمی توانند به معنای هوشمندی باشند . به هرحال می توان به سه مولفه در تعریف هوش اشاره کرد که اکثریت متخصصان بر سر آن توافق دارند:

الف. توانایی پرداختن به مسایل انتزاعی در امور عینی

ب. قدرت حل مساله و درگیر شدن در موقعیت های تازه و جدید

ج. توانایی یادگیری، به ویژه فراگیری و استفاده از امور انتزاعی مشتمل بر واژه ها و نمادهای دیگر

پژوهش های مختلف، تاثیر عوامل مختلفی را در ارتقای شناخت و امور شناختی و ذهنی موثر می دانند که تعدادی از آنها عبارتند از پایگاه اجتماعی – اقتصادی، سطح شغل، سطح تحصیلات و میزان درآمد پدر و مادر ،تاثیر عامل وراثت در هوش و از سوی دیگر تاثیر شرایط مناسب خانوادگی و محیطی برای رشد و پرورش توانایی های ذهنی کودکان عوامل دیگری مانند جمعیت خانواده و ترتیب تولد فرزندان، محل سکونت، شباهت و تفاوت فرهنگی پدر و مادر، انتظارهای والدین از کودکان، فقر، فشارهای اقتصادی، نگرش والدین نسبت به فرزندان، روش های تربیتی که از سوی والدین اعمال می شوند، داشتن فرصت های آموزشی و … بر رشد و چگونگی هوش و استعداد تاثیرگذار هستند.

اغلب متخصصان هوش معتقدند غنی سازی محیط کودکان می تواند هوش آنها را افزایش دهد و موجب پیشرفت تحصیلی و افزایش احتمال دستیابی آنها به مهارت های مورد نیاز برای یک شغل و استخدام شود. یکی از مسایل مهم در رابطه با اهمیت محیط در هوش، افزایش نمرات آزمون های هوشی در سراسر دنیاست. نمره های افراد در آزمون های اخیر هوشی نشان می دهد که اکثر افراد، بهره هوشی متوسط دارند، در حالی که در گذشته وضع هوشی اکثریت، کمتر از متوسط بود.

استعداد و شخصیت

یكي از ويژگي هاي منحصر به فرد انسان ها داشتن توانايي ذاتي و استعداد در يك زمينه خاص است. بر اساس تحقيقات دانشمندان هيچ كس بي استعداد نيست و هر كس در زمينه اي مستعد است. استعداد به معناي آمادگي ذاتي فرد است كه يادگيري را تسهيل و تسريع مي كند. توفيق هر جامعه اي در گرو شناسايي ، هدايت و حمايت و بهره گيري بهينه از استعدادهاي آن جامعه است چرا كه مهمترين بخش نيروي انساني در هر جامعه اي استعدادهاي نهفته آن است.

اصولاً اگر رشته و شغل آينده بر اساس استعداد واقعي و دروني فرد انتخاب شود مي تواند زمينه ساز پيشرفت و موفقيت وي در آينده باشد. يكي از مهمترين راها هاي سنجش استعداد استفاده از آزمون هاي معتبر رواني است كه بايد در شرايط ويژه و زير نظر متخصص مربوطه انجام گيرد. بر اساس نظر روانشناسان خود فرد بهترين كسي است كه آگاه بر استعدادهاي دروني خويش است اما والدين و اطرافيان نيز مي توانند به ابعادي از استعدادهاي دروني ه

ر فرد دست يابند كه مي توان از آنها بعنوان مشاور و يك نيروي كمكي در كشف استعدادها كمك گرفت. استعداد از ديدگاه هاي مختلف به انواع گوناگوني تقسيم مي شود كه بطور كلي مي توان موارد زير را نام برد :

1- استعداد علمي – آموزشي :

2- استعدادهاي مكانيكي – صنعتي :

3- استعداد هنري :

4- استعداد ادبي :

5- استعداد كلامي :

اين نوع از استعداد كه بيشتر در معلمان ، نويسندگان و خبرنگاران وجود دارد با عواملي نظير قدرت درك و بيان مطالب و شيوه انتقال ارتباط پيدا مي كند. اصولاً تحقيقات قبل از دانشگاه پرورش دهنده استعداد علمي آموزشي است و در بسياري از مواقع ديگر ساير استعدادهاي فرد در ورطه فراموشي فرو مي افتد ليكن در جهت شناخت و كشف نوع استعداد در هر فرد راه هاي بسياري وجود دارد كه به چند نوع از آنها اشاره مي شود :

الف) رغبت در كار :

ب) موفقيت هاي قبلي :

ج) آزمون هاي روايي معتبر :

د) سوابق تحصيلي :

نمرات درسي در بعضي از موارد بعنوان يك معيار نسبي ارزشيابي در سنجش استعداد مورد استفاده قرار مي گيرند. بعنوان مثال فردي كه در كليه مقاطع تحصيلي داراي نمره بالايي در درس فيزيك بوده است و علاقه زيادي به اين درس دارد يقيناً استعداد علمي زيادي در اين زمينه دارد و در صورت ادامه تحصيل در رشته فيزيك در دانشگاه مي تواند موفقيت هاي فراواني را كسب كند. البته به علت اينكه سؤالات امتحان در اكثر موارد بر اساس اصول خاص تهيه سؤال طرح نمي شوند نتايج قابل استنادي بعنوان معيار ارزيابي ندارند. در امتحانات نهايي و سراسري سعي مي شود سؤالات علمي تر و اصولي تر طرح مي گردد. لذا نتايج اين امتحانات مي تواند بيشتر بيانگر استعداد فرد در حوزه مشخصي از علوم باشد.

رشته و شخصيت

شخصيت به معناي نحوه رفتار فرد و تركيبي از خصوصيات اجتماعي ، جمعي و ذهني شخص است. رفتاري كه از هر كس بروز مي كند گوياي شخصيت اوست. انسان ها از نظر ويژگي هاي شخصيتي با يكديگر تفاوت دارند. انتخاب رشته تحصيلي و شغل آينده نيز به نوعي به شخصيت انسان بستگي دارد.

ارتباط متقابل رشته و شخصیت

تطابق بين شخصيت و رشته تحصيلي باعث سازگاري و پيشرفت مي شود و به سلامت رواني و خلاقيت هر چه بيشتر شخص مي انجامد بسياري از رشته هاي دانشگاهي شخصيت هاي ويژه اي را مي طلبند.

اگر فردي با بدني ضعيف و روحيه اي آرام و قدي كوتاه وارد دانشكده افسري شود كه نياز به قدرت رواني و بدني دارد انتخاب صحيحي انجام نداده است.

فردي كه داراي شخصيتي عاطفي و احساساتي است و تحمل ديدن خون و درد كشيدن بيمار را ندارد اگر وارد رشته پزشكي شود در نهايت نمي تواند پزشك موفقي گردد. همچنين است در مورد فردي كه بسيار حساس و عاطفي است و به احساسات دروني بسيار متكي مي باشد و رشته ناوبري و فرماندهي كشتي را انتخاب مي كند.

يقيناً اين چنين فردي در رشته تحصيلي و در نهايت در كار خود موفق نخواهد شد. بسياري از روانشناسان معتقدند كه اساس شكل گيري شخصيت تجاربي است كه فرد طي سالهاي اوليه زندگي كسب مي كند. و شكل گيري شخصيت ارتباط مستقيمي با وضعيت اجتماعي دارد.

انواع شخصیت

با اين حال مي توان شخصيت انسان ها را در 6 نوع خلاصه نمود كه عبارتند از شخصيت هاي : واقع گرا ، اجتماعي ، معنوي ، سنتي ، هنرمند و بي باك.

شخصیت واقع‌گرا

* واقع بيني در امور ، مهارت هاي صنعتي و مكانيكي ، تفكر علمي ، قدرت بيني ، جديت در كار ، علاقه و هماهنگي در كارها از ويژگي هاي افراد « واقع گرا » است. اين افراد بيشتر به مشاغلي روي مي آورند كه به مهارت هاي فني نياز دارد و اگر با مشكلي نيز مواجه شوند راه حل هاي علمي براي حل آن مشكل جستجو مي كنند.

شخصیت اجتماعی

* افراد داراي شخصيت « اجتماعي » در ايجاد و حفظ روابط انساني مهارت خاصي دارند. اين افراد روحيه شركت در فعاليت هاي جمعي و گروهي را دارند و اغلب نقش معلمي و استادي را ترجيح مي دهند. افرادي مسئول و انسان دوست هستند و تمايلي به شركت در كارهاي بدني سازمان يافته ندارند.

شخصیت معنوی

* افراد داراي شخصيت « معنوي » از انجام امور پيچيده اي كه به تفكر نياز دارد لذت مي برند و خلاق ، كم رو ، محتاط و مستقل مي باشند. از ديگر ويژگي هاي اين گروه قدرت استدلال ، تفكر و سازمان دهي است. اين افراد گاهي به رويا پردازي در مورد آينده خود مي پردازند و كمتر تمايل به تغيير رشته تحصيلي خود دارند.

شخصیت سنتی

* افراد داراي شخصيت « سنتي » تمايل زيادي به نظم و تربيت دارند. به فعاليت هاي بدني و اجتماعي رغبت چنداني نشان نمي دهند. بسيار محتاط بوده ، احترام خاصي براي حفظ قوانين مقررات قائلند.

شخصیت هنرمند

* افراد داراي شخصيت « هنرمند » به نظم و تربيت رغبت ندارند. در روابط خود بسيار عاطفي و حساس اند و مسايل فردي و اجتماعي خود را با ارائه آثار هنري نمايش مي دهند. با ديگران به خوبي روابط اجتماعي مطلوب برقرار مي سازند و به راحتي از احساسات دروني خود صحبت مي كنند.

شخصیت بی باک

* افراد داراي شخصيت « بي باك » بسيار ماجراجو و اجتماعي اند. در روابط خود با ديگران سلطه گر و قدرت طلبند و مي كوشند تا رهبري هر گروهي را بدست گيرند. به هرگونه خطري تن در مي دهند و در گويايي مهارتي فوق العاده دارند.

از دیدگاه روانشناسی

اصولاً با بررسي زندگي گذشته و مشاهده رفتار هر فرد مي توان غلبه يكي از انواع شخصيت هاي فوق الذكر را مشخص نمود.

از ديدگاه روانشناسان امكان دارد انسان ها تركيبي از چند مورد از شش ويژگي فوق را با هم داشته باشد. با اين حال آزمون هاي رواني معتبر علمي در شناخت ويژگي هاي شخصيتي وجود دارد كه مي توان به نتايج آن ها استناد نمود.

امر مسلم اين حقيقت است كه پس از شناخت شخصيت اگر مبادرت به انتخاب رشته هاي متناسب با ابعاد دروني خود نماييد ، مطمئناً آينده علمي و شغلي درخشاني خواهيد داشت و از زندگي خود احساس رضايت كاملي خواهيد نمود.

راه هاي كسب شناخت

اصولاً هر چه آگاهي و بينش فرد نسبت به رشته ها بيشتر باشد انتخاب رشته وي واقعي تر و منطقي تر خواهد بود. صاحبنظران مسايل آموزشي معتقدند كه انتخاب رشته نيست كه در ظرف چند روز اتفاق بيافتد . بلكه اين امر سيري دامنه دار منطقي را مي طلبد كه از سالها قبل در دوران مدرسه و متوسط شكل گرفته است .بطور كلي مي توان از منابع زير بعنوان شناخت كمك گرفت :

* 1- مشاوره با افراد بصير و آگاه ، معلمان و مديران مدرسه ، مشاوران مراكز معتبر و آموزشي و استفاده از نظر والدين و بستگان كه اطلاعات اجتماعي و شغلي بالايي دارند.

* 2- بهره گيري از نظرات فارغ التحصيلاني كه در همان رشته مشغول به كارند و نظر خواهي از اساتيد دانشگاه ها مفيد مي باشد .

از منابع شناخت علاوه بر اينكه مي توان از نوع رشته اطلاعاتي كسب نمود ، از نوع مدرسه و امكانات آن شرايط هر محل تحصيل نيز اطلاعاتي كسب مي شود .

از آنجا كه انتخاب رشته انتخاب آينده زندگي است لذا از هم اكنون بايد به مشورت با افراد صلاحيت دار و منابع مطمئن پرداخت و پس از آن تصميم نهايي و قطعي را اتخاذ نمود . در انتخاب رشته تمامي رشته هايي را كه انتخاب مي كنيد بايد مورد تائيد شما باشد و براي اولويت بندي هر كدام از آنها بايد توجيه مناسبي داشته باشيد آنچه ديگران مي گويند را نبايد بدون تفكر عميق پذيرفت .

نظرات ديگران هر چه باشد صرفا بايد جنبه راهنمايي داشته باشد و تصميم گيري نهايي بايد از تركيب چندين عامل مختلف و توجه به عوامل دروني و بيروني و پس از شناخت كامل و با توجه به شانس قبولي بر عهده شخص شماست.

علاقه و رغبت

آنچه كه شما توصيه مي شود اين است كه دانش آموزان مي بايست رشته هاي انتخابي خود را به ترتيب علاقه مندي در فرم انتخابي رشته درج نمايند.

مطلب مهمي كه در اين توصيه كوتاه به چشم مي خورد ، پر نمودن فرم انتخاب رشته به ترتيب « علاقمندي » است. اصولا علاقه به معني ترجيح ميان اشياء مختلف هنگام تصميم گيري است . به عبارتي ديگر علاقه نوعي انگيزه بالفعل است . علاقه و رغبت ياد گرفتني هستند و بر اثر تعامل با محيط خارج حاصل مي شوند.

تمایل زماني بوجود مي آيد كه انسان چيزي را دوست بدارد ، آن را مورد توجه قرار مي دهد ، درباره آن بيانديشد و از آن لذت ببرد و نتايج تحقيقات مختلف نشان مي دهد كه هر آنچه سن فرد بالاتر مي رود ، رغبت ها و علايق وي توسعه بيشتري مي يابند و به واقعيت نزديك مي شوند .

علاقه و رغبت هوش و استعداد را نيز تحت تاثير قرار مي دهد بطوري كه اگر فردي انگيزه ي كاذبي در انتخاب رشته داشته باشد علايق وي نيز بطور كاذب تغيير خواهد يافت . به عنوان مثال فردي ممكن است در اثر القاء ديگران نسبت به يك رشته خاص بصورت كاذب علاقمند شود و آن را بعنوان ادامه تحصيل انتخاب كند ولي پس از فارغ التحصيلي متوجه شود كه رشته با روحيات و منطبق نبوده است .

متاسفانه در ميان جامعه ما در اثر باورهاي غلط بعضي از افراد ، علاقمندي كاذبي نسبت به رشته هايي همانند علوم پزشكي ، مهندسي ، حقوق ، و… وجود دارد.

استعداد ریاضی

درس ریاضی از جمله دروسی است که عملکرد مناسب در آن همواره برای دانش آموزان و والدین آنها از اهمیت باالای برخوردار بوده و هست. شاید این اهمیت جنب های تاریخی دارد، چرا که ریاضیات به عنوان علمی پایه و کاربردی در امور روزمره، در تاریخ و تمدن بشری مطرح بوده است.

می توان دانش آموزان با استعداد ریاضی را به عنوان افرادی دانست که توانایی ریاضی ویژه ای دارند یا کسانی که تفکر ریاضی متفاوتی را از لحاظ کیفیت به کار می گیرند.

استعداد ریاضی نامی است که به یک مجموعه ی منحصر به فردی از توانایی های ریاضی اطلاق می شود که احتمال عملکرد موفق در یک فعالیت ریاضی را آشکار می سازد.

با هدف تعریف این پدیده، کودکانی را تیزهوش ریاضی می نامند که دارای توانایی های طبیعی (یا غریزی) فوق العاده بالا در درک مفاهیم ریاضی هستند، از این رو قائم بذات با همسالان خود در نحوه مشاهده، درک و یادگیری ریاضیات تفاوت دارند.

به طور کلی، وجوه لازم برای تیزهوشی ریاضی از یک طرف در توانایی مختص به ریاضیات (نظیر توانایی ادراک ریاضی، حافظه استثنایی، تسلط سریع بر محتوا و ساختار، راه حلهای غیرعادی، ترجیح به تفکر انتزاعی، علاقه و لذت بردن از ریاضیات، موفقیت در شناسایی الگوها و روابط، دامنه تمرکز طولانی، تعمیم و معکوس سازی فرآیندهای ریاضی) و از طرف دیگر در صفات شخصیتی عمومی (نظیر کنجکاوی ذهنی، تمایل به تلاش، لذت و علاقه به حل مسئله، پشتکار و تحمل ناکامی، توانایی درگیر شدن در فعالیت های مستقل خودگردان و تمایل به تکالیف چالش برانگیز)نمایان می شوند.

رویدادها_